https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01411594.2019.1687893

https://www.mdpi.com/2075-4701/8/1/19

Seitakhmetova Zh.M., Bektenova A.M.

 

 

The field of information technology can be described as a rapidly changing subject area, which leads to the active introduction of modern educational technologies. Such technologies, in particular, include personalized learning technologies. The implementation of this approach is based on the functioning of the electronic information and educational environment, which includes electronic information resources, electronic educational resources, a combination of information and telecommunication technologies, relevant technological tools that ensure that students learn the educational programs in full, taking into account personal needs.

With the introduction of new information technologies in the field of personalization of university education is currently the dominant trends that determine the development of the education system. The informatization program of the education system proclaims the creation of a single information and educational space based on a single information and educational network. One of the tasks posed by this program is the introduction of new information technologies into the education system, which would allow them to be used both for training and for the management of the educational process.

Personalized education can be described as an educational model in which programs, teaching methods and academic strategies are focused on the individual needs, interests and socio-cultural background of the student. In this case, the trajectory is built in the learning process, depending on the student’s results in intermediate tests. The rules about when to conduct testing and the advice on course  of sit after different test result are set in advance by the teacher. It turns out something similar to a decision tree, according to which students will go differently depending on their successes, but the tree itself must be thought out and created by the teacher. [Picture 1]

Currently, a large number of scientists are involved in the area of personalized learning, which include F. Miller (development of methodological foundations, including the stages of building the process of distance learning) [1,29] and P. Brusilovsky (development of distance learning systems, creating a student model for an adaptive learning system) [2]

Figure 1 Personalized Learning Model

 

An analysis of the psychological and pedagogical literature on the problems of personalized learning showed that the most important issues of theory and practice have been studied, in particular, the historical and social aspects of self-education have been examined (A.Ya. Aizenberg, A.K. Gromtseva, B.F. Raysky, M.N. Skatkin, E.A. Shuklina, etc.); the essence, features and functions of self-education, its place in professional activity (A.K. Gromtseva, N.V. Kuzmina, Yu.N. Kulyutkin, I.L. Naumchenko, G.S. Sukhobskaya and others) are determined; explored ways and means of forming needs and aspirations for self-education (T.E. Klimova, I.A. Redkovets, B.F. Raysky and others); psychological and practical preparation of schoolchildren for self-education is considered (A.K. Gromtseva, M.I. Kolbasko, I. A. Redkovets, A. V. Usova, etc.); the relationship of independent and creative work with self-education is traced (A.I. Kochetov, N.V. Kuharev, etc.); the organization of self-education and the management of this type of activity are analyzed (M.V. Bashkrov, V.A. Belikov, T.E. Klimova, M.I. Kolbasko, V.G. Ryndak, G.N.Serikov, A.V. Usova and etc.).

Many teachers who are researches in developing skills of self-educational activity. For example, the forms, methods and means of successively instilling the skills of independent learning in a system of continuing education are considered in the works of R. Tajbberer, Ch.Moor. [3]

The most interesting group in terms of algorithms is adaptive learning. The trajectory is also built in the learning process, but does not require initial marking from the teacher, but uses a maximum of information about how the student learns the material and how this material was studied previously. [Figure 2]

The advantages of adaptive learning, first of all, include the technological effectiveness of the educational process and the individual nature of learning, so one of the urgent problems is the development of such a property of personalized education systems as adaptability, which is understood as the ability of the system to adapt to the individual characteristics of each student. This will make it possible to take into account to a large extent the goals of students and the needs of the IT sphere, to conduct training in accordance with the individual educational path, to respond quickly to the dynamics of changes in the content of the subject area by updating educational content based on competence-based educational programs.

 

Figure 2 Adaptive Learning Model

   

At the stage of implementation of the Digital Kazakhstan program, personalized education is an alternative to traditional education, which is applied to all students in a standard way, regardless of the learning style, personal qualities and priorities. [4] Traditional training is carried out according to a unified educational strategy that applies to all members of the corresponding group without exception. In turn, personalized education is based on the opinion that the entire educational process, its methods and styles should be aimed at the learner and individually adapted to each. Such training approach is also required by programs with updated educational content implemented in secondary schools of the Republic of Kazakhstan. Therefore, the study and implementation of information technology to support personalized learning is relevant in the education system of our country.

 

 

 

 

 

References

 

1. Olga E. Kagan, Kudyma S. Anna, Frank J. Miller Russian. From Intermediate to Advanced // Paperback – 2014-08-26 Routledge, -p. 446
2. Brusilovsky P., “Web-testing in distance learning” WebNet-99
3. Solonina A., Solonin V. Personalized training in the context of socialization // Higher Education in Russia. 1996. – No. 3.- P.101-108.
4. Moor Ch. Answer the question. Cambridge, s.a.-1996.-p. 48
5. Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 12, 2017 No. 827 On approval of the State program “Digital Kazakhstan” https://online.zakon.kz/document/?doc_id=37168057

 

 Б.С.ТАНТЫБАЕВА

С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан

Мемлекеттік университеті доценті,

Г.Ж.ШАМАТОВА

Химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік

мектебінің химия пәні мұғалімі

Адамның кез келген қабілеті белгілі бір әрекет негізінде қалыптасып дамитындығы белгілі. Оқушылардың ізденімпаздық, зерттеушілік дағдыларының  қалыптасуы білім алу барысында зерттеу әрекетінің дамуына сай жүреді. Зерттеу әрекеті өздігінен ойлауға жетелейтін, әлем дүниесін тану құралы ретінде өзінің тамырын ертеден жайған. Әр адамның өмірде дара тұлға ретінде қалыптасуы, дамуы, тіршілік етуінде зерттеу икемділігінің азды көпті орын алары сөсіз.

Жалпы икемділік, дағды, танымдық ізденімпаздықтың  және зерттеушілік қабілеттің дамуы көптеген ғалымдардың еңбегіне арқау болғаны мәлім. Н.С.Лейтес, А.Н.Леонтьев, И.Я.Лернер, С.Л.Рубинштейн, Б.М.Теплов сынды ғалымдар еңбектерін мысалға келтіруге болады.

В.В.Давыдов, Л.В.Занков, Г.В.Козлова, Д.Б.Эльконин зерттеулерінде ойлаудың ерекшелігі, оқушы шығармашылығы әр түрлі зерттеу бағытындағы оқу әрекетінде оңтайлы дамып, айқын көрінетіндігі айтылған.
Ал оқушылардың танымдық ізденімпаздығы туралы мәселе тіпті көне заманнан бері белгілі екенін айтпасқа болмайды. Сократтың өзі-ақ оқыту процесінде оқушылардың танымдық белсенділігі мен ізденімпаздығын арнайы басқарып отыру қажеттігі туралы айтып кеткен. Оқытуды күшейту құралы ретінде оқушылардың танымдық ізденімпаздығы жайлы пікір Я.А.Коменский, Г.Песталоцци, А.Дистервег еңбектерінде де берілген. Кейіннен И.Я.Лернер, П.И.Пидкасистый, Н.Ф.Талызина, Т.И.Шамова, Г.И.Щукина тәрізді ғалымдар зерттеулері де осы мәселеге арналды.
Бір зерттеушілердің пікірі бойынша танымдық ізденімпаздықты жеке тұлғаның қасиеті, екіншілері қабілеті, ал үшіншілері оны қажетсіну мен бейімділігі деп түсіндіреді. Авторлар танымдық ізденімпаздықтың қалыптасу жолдарын да түрліше, яғни ізденімпаздық жұмысты ұйымдастыру, танымдақ әрекеттің тәсілдерін қалыптастыру және т.б. арқылы қарастырады.
Өскемен қаласындағы химия – биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі кіріктірілген білім беру бағдарламасымен жұмыс жасайтын болғандықтан әрбір оқушының жалпы дүниетанымын жан – жақты жетілдіре отырып, жеке тұлға болып қалыптасуына және  алған білімін кез- келген ортада қолдана алатындай, өмірлік құндылықтарды сақтай отырып бәсекеге  қабілетті ұрпақ тәрбиесімен қатар оның өмір бойы оқуына, зерттеушілік – шығармашылықпен айналысуына барлық жағдай жасалған.  Оқушылардың зерттеушілік қабілеті сабақ үстінде, әр түрлі сыныптан тыс шығармашылық тапсырмалар орындағанда, ғылыми жобамен айналысқанда, мектептегі үйірмелер мен арнайы элективті курстарда дамитындығы белгілі. Зерттеушілік қабілеті кезең-кезеңмен, оқушы дербестілігінің үнемі артуына және зерттеу тапсырмаларының біртіндеп күрделенуіне орай қалыптасады. Ғылыми зерттеу жұмысы негізінен теориялық бағытта,эмпирикалық зерттеулермен және жеке ғылыми жоба бағытында өтеді.

Білім беру теориясы мен іс-тәжірибесінде ең үлкен қызығушылық туғызушы ғылыми зерттеулер болып табылады. Егер ғылымда басты мақсат жаңа білім туғызу болса, ал білім беруде зерттеу әрекетінің мақсаты, оқушылардың жаңа білім негізімен қарулануы, зерттеушілік әрекетін дамытып, дербестілікке ұмтылуы (сызбанұсқа 1) көрсетілген.
Зерттеу әрекетінің түрлері.  Сызбанұсқа 1

Химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі оқушыларын ғылыми жұмысқа тарту жүйелі түрде жүргізіледі және  дара тұлға қалыптасуына бағытталған  зерттеушілік тұрғыда ұйымдастырылады. Мұндағы жұмыстазерттеушілік, шығармашылық, танымдық ізденімпаздықтың дамуына басты назар аударылады. Нәтижесінде зерттеу әрекеті қалыптасып, алға қойылған мәселелер мен міндеттерді шешуде бастапқы білім негізін қолдану және жаңа нәтижеге жету арқылы білім қорын толықтырумен қатар өзіндік зерттеу жұмысы барысында ғылыми таным әдістерін меңгеру, оқуға деген қызығушылықты дамыту жүзеге асады.
Химия пәнінен оқушылармен ғылыми жұмысты ұйымдастыру  алдымен ғылыми  зерттеумен айналысуға бейімді оқушының теориялық үлгісін құруға бағытталды.
Оқушыларды ғылыми жұмысқа бейімдеуде зерттеушілік қабілетін дамытып, танымдық қызығушылығын арттырудың теориялық үлгісі бірнеше құрамдас бөліктің қиылысуынан тұрады. Олар: мақсаттық бөлік, мазмұндық бөлік, әрекеттік және нәтижелік бөлік.
Мақсаттық құрамдас бөлік оқушыны ғылыми жұмысқа бейімдеуде мұғалім мен оқушы алдына қойылатын мақсатты құрайды.
Оқушылардың зерттеу қабілетін дамытуға жағдай туғызушы мұғалім   мақсаты:
а) оқушылардың зерттеушілік қабілетін дамытуға жағдай туғызу;
б) оқушылардың зерттеушілік қабілетін дамытып, танымдық қызығушылығын ояту;
в) оқушылардың зерттеушілік қабілетін анықтап, диагностикалау.
Оқу үрдісіне қатысушы оқушы мақсаты:
а)танымдық ізденімпаздықтың қажеттіліктерін қанағаттандыру;
б)өздігінен және мұғалім жетекшілігімен зерттеушілік қабілетін дамытып, жақсы нәтижеге жету.
Мақсаттық құрамдас бөліктің жүзеге асуы жүйелі, дара тұлғаға бағытталған, мәселе қоя отырып, зерттеушілік, әрекеттік қабілеттерді арттыратын әдіснамалық тәсілге сүйенеді. Мұнда даралап, саралап, жүйелі, белгілі реттілікпен, интеграциялап, ғылымилық, көрнекілік, түсініктілік, саналылық, белсенділік, ынтымақтастық тәрізді оқыту қағидаларын оңтайлы қолдана отырып жұмысты ұйымдастыру қажет.
Мазмұндық құрамдас бөлік әдіснамалық білім мен білік, жоғары мектеп химия курсы мазмұнының қамтылуы, элективті курстар мен ғылыми жоба және оқушылардың зерттеушілік әрекетінің қиылысуын береді.
Әрекеттік құрамдас бөлік ең алдымен оқушының жеке бас ерекшелігі мен жас ерекшелігіне байланысты. Мұғалім әрекеті тек  ұйымдастырушы, нұсқаушы және кеңесші. Қолданылатын оқыту әдістері репродуктивті, жартылай ізденгіштік, зерттеушілік, эвристикалық. Жобалық-зерттеушілік, жеке, топтық, теориялық және эмпирикалық оқыту формаларын қолданған тиімді болады. Жаңашыл, интерактивті оқыту формалары мен оқу құралдарын қолдану жақсы нәтиже береді.  
Нәтижелік құрамдас бөлік оқушылардың зерттеушілік қабілетінің даму деңгейін анықтауға негізделген. Оқушылардың зерттеушілік қабілеттері төмен, орташа, жоғары деңгейде болуы ықтимал.
Зерттеушілік қабілеті дамыған оқушының теориялық үлгісі құрылған соң келесі кезең оқушылармен жеке зерттеу жұмысын жүргізудің жалпы бағдарламасын құруға бағытталды. Бағдарлама бірнеше кезеңді қамтиды: дайындық кезеңі, мәселе қою кезеңі, жобалау кезеңі және технологиялық кезең. Жалпы бағдарлама негізінде әр мұғалім  оқушылармен ынтымақтаса отырып, жеке зерттеу бағдарламасын ұсынады.
Соңғы жылдары республикалық ғылыми жоба конкурсында,  халықаралық  және республикалық олимпиадада химиядан жақсы нәтиже көрсеткен оқушылар жұмысы мектептің химия әдістемелік бірлестігі ұжымының оқушылармен ғылыми жұмыстың әдістемелік тұрғыдан дұрыс ұйымдастырылғанын көрсетеді.

Қолданылған әдебиеттер:
1. Давыдов, В. В. Проблемы развивающего обучения / В. В. Давыдов. М.: Педагогика, 1986. – 240 с.
2. Эльконин Д.Б. Избранные психологические труды. – М: Педагогика, 1989. – 554 с
3.Әбілқасымова А.Е. Студенттердің танымдық ізденімпаздығын қалыптастыру.-Алматы: «Білім», 1994.-192 б.).
4.Паршуков, В. Г. Развитие исследовательских способностей учащихся в условиях гимназического образования: Управленческий аспект: дис. . канд. пед. наук / В. Г. Паршуков. Калуга, 2004. – 224 с.  
5.Успенский В.В. Школьные исследовательские задачи и их место в учебном процессе. – Автореф. дис. …канд. пед. наук. – Москва, 1997. – 20 с
6. Шлык Н.С. Развитие исследовательских способностей учащихся классов гуманитарного профиля при изучении курса «Естествознание».-дис.канд.пед.наук / Н.С.Шлык. Москва, 2015.-255 с.

Palmer, George Wesley; B.Ed Science and Technology, Dip., MA (pending)
Teacher of Chemistry, NIS Oskemen
palmer_g@ukk.nis.edu.kz

 Abstract

   The new advanced technologies that have come to our classrooms has led to an increased interest in the essential roles and qualities of teacher knowledge bases necessary for successful enhancement of learning using technology. The main focus of this paper is technology enhanced Problem-Based Learning (PBL) approach and its application in the science classroom at the secondary level. The model of technology enhanced PBL discussed in this paper consists of four interdependent parts, input, process, output and feedback. These will be used to discuss how the science classroom can be positively impacted by the application of technology enhanced PBL practices.

Introduction

   Over the last 20 years there has been a massive increase in the introduction of new technologies in schools. Despite considerable investments in new technology for learning in many countries there is the perception that, technology enhanced learning has not caused any significant changes in either learning process or outcomes. It is thought that one of the paramount missing links in the application of technology to the learning process has been a lack of suitable pedagogical models (Hallinger and Bridges, 2007). This paper will focus on Problem-Based Learning (PBL), which is an instructional method in which the base for learning is a real-world problem (Vasiliou et al, 2013).
   Traditional methods of instruction and assessment within science classrooms focus on application of scientific knowledge to questions on pencil-and-paper tests. These traditional approaches limit the optimal development of creativity, application, investigation, or higher order cognitive skills. PBL, using current technologies, can offer opportunities for expansion, collaboration, and excitement that are necessary for learning the sciences. In order to develop a clear focus I will seek to answer the following question: Can technology-based PBL better equip science students compared with traditional instruction?

Literature Review
Enhancing Science Instruction with Technology-based PBL

   The proceeding will show some of the ways teachers are using technology-based PBL best practices to positively impact the science classroom. Lynch et al (2005, cited in Jin et al, 2015) did a quasi-experimental study of ten middle schools to investigate the effect of using an inquiry-based approach to teach a chemistry unit. Post-tests on conservation of matter, assessments of motivation, and engagement indicated students in the treatment group made higher gains than the control.
   Liu et al (2014) illustrated how students created ‘Alien Rescue’, which is a multimedia-enhanced learning environment that supports problem-based learning (PBL) in middle school science. They intimated that ‘Alien Resucue’ provided learning opportunities in an authentic setting and serves as a training platform for future designers, educational technologists, and researchers.
   ChanLin (2008) reported the findings of a study which observed students’ (aged 10–11) use of technology during project-based learning activities in science. Students’ electronic presentation of their research work revealed their achievement in relation to the discovery of new facts about the world. Both learners and teachers experienced benefits from the teacher–learner interaction processes during project task. This indicated an internal reconstruction process and the openness of multiple perspectives among these younger researchers and the science teacher involved in the scientific investigation.

Discussion
Technology enhanced PBL Model

   The model of technology enhanced PBL applicable to science that emerges from reviewing studies can be grouped into four interdependent parts, input, process, output and feedback as depicted in fig. 1.
Fig. 1 Technology enhanced PBL Learning Model (Mat et al, 2012)

   Input is the preparation of facilities, resources, teachers and students. Prior to implementing technology enhanced PBL in science there are certain preparations which have to be made. Teachers have to be prepared for challenges that they might face which includes uncovered that taking a constructivist approach, adopting new instructional strategies; developing curriculum and selection of topic; managing and designing of PBL; and nurturing collaboration (Tamim and Grant, 2013).  Also, time planning is essential because PBL planning involves making predictions regarding learning needs as opposed to directed learning activities and teachers need to be able to anticipate the many possible ways in which the lesson may progress (Ertmer et al., 2009). Finally with regards to input, the facilities are also important, for example there should be enough space for group work, electronic and hard copies material, and internet connectivity.
   Process ranges from problem identification to the conclusion. The process of technology enhanced PBL can be divided into three parts, problem encounter, self-directed learning, and conclusion/back to the problem (Chanlin, 2008, Jin et al, 2015, and Liu et al, 2014). Ikpeze and Boyd (2007) posited that clear goals need to be established and carried through to completion. Liu et al (2014) suggest that successful application of design based research and research in PBL requires multiple interdisciplinary competencies and tightly integrated processes of instructional design and technology development.
   Output is the gain in knowledge and skills of the students. Several studies have outlined the ways in which technology enhanced PBL positively impact the learners. These include but not limited to engaging students in organising knowledge (Chanlin, 2008), increased motivation and collaboration (Hsieh et al, 2008), developing higher order thinking skills (Ertmer et al, 2009) and positive results in performance on standardised tests (Hsieh et al, 2008 and Lynch et al, 2005, cited in Jin et al, 2015). Additionally, using technologies with PBL allows students to solve real-world problems while simultaneously aiding in preparing them to use the technology that is being used in the working world (Ertmer et al, 2009).  
   Feedback is important as students are able to evaluate and give feedback on their performance in getting the appropriate information, give ideas and opinions on subject, develop teamwork as well as evaluating the group members. Also teachers can refine their methodology after reflecting on outcomes (Mat et al, 2012).

Implications for Student engagement

   Technology-based PBL in the science classroom can allow for students to be involved in ways rarely experienced with traditional instruction. This can lead to increased engagement and a more meaningful education. One way this occurs is when students are in control of the discussion (Chang et al, 2012). Programs and applications such as Todays Meet, Twitter, Facebook, Blogger, and Instagram can be used to facilitate students engagement in a technology enhanced PBL setting. Todays Meet is a site similar to Twitter, where students engage in discussion within character constraints. Teachers create “rooms” where students can post their ideas in a safe environment. Teachers can use Todays Meet to generate ideas about a video, reading, or experiment, science article/journal or any environmental issue. An advantage is that many students can get involved, whereas more unreserved students tend to dominate a live discussion. Teachers who utilize these sites effectively will see increased student discussion throughout the PBL process.  

Conclusion

   Currently, there are many types of strategies that are used in the classroom to support all learners. The question of which method is most efficient, diverse, and effective still exists. This question is important because the science classroom needs to change as a result of a new understanding about how students learn and the emerging role of technology in society. These technology natives are constantly connected and it is up to the schools to catch up with society in order to effectively engage them. Teachers that refuse to implement technology will struggle to bridge the gap between themselves and their students. Effective use of technology can make good strategies, like PBL, better. Within the context of the science classroom, technology infused PBL can create an environment where students work interactively with scientific problems, environmental issues, and even social problems.

References

   Chang, C.C., Jong, A. and Huang, F.C. (2012) Using electronic resources to support problem based learning. Journal of Educational Computing Research, 46(2), 195-206. http://eric.ed.gov/?id=EJ969340 (29/02/16).
ChanLin, L. (2008) Technology integration applied to project-based learning in science. Innovations in Education and Teaching International Journal, 45(1), 55-65. http://lins.fju.edu.tw/~lin/papers/200802technointeg.pdf (07/03/16).
Ertmer, P.A., Glazewski, K.D., Jones, D., Ottenbreit-Leftwich, A., Goktas, Y., Collins, K. and Kocaman, A. (2009) Facilitating technology-enhanced problem-based learning (PBL) in the middle school classroom: An examination of how and why teachers adapt. Journal of Interactive Learning Research, 20(1), 35-54. https://www.learntechlib.org/p/24475 (22/02/16).
   Hallinger, P. and Bridges E. M (2007) A Problem-based Approach for Management Education: Preparing Managers for Action. Dordrecht, Netherlands, Springer Science & Business Media. http://download.springer.com.ezproxy4.lib.le.ac.uk(25/02/16).
Hsieh, P., Cho, Y., Liu, M. and Schallert, D. (2008) Examining the interplay between middle school students’ achievement goals and self-efficacy in a technology-enhanced learning environment. American Secondary Education, 36(3), 33-50.
Ikpeze, C. H., and Boyd, F. B. (2007) Web-based inquiry learning: Facilitating thoughtful literacy with WebQuests. The Reading Teacher, 60(7), 644-654.
   Jin, J., Bridges, S. M., Botelho, M. G. and Chan, L. (2015). Online Searching in PBL Tutorials. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 9(1). http://dx.doi.org/10.7771/1541-5015.1514 (10/03/16
Liu, M., Horton, L., Lee, J., Kang, J., Rosenblum, J., O’Hair, M. and Lu, C. (2014) Creating a Multimedia Enhanced Problem-Based Learning Environment for Middle School Science: Voices from the Developers. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 8(1). Http://dx.doi.org/10.7771/1541-5015.1422(10/03/16).
   Mat, S., Mohd.Yassin, R., Ishak, N., Mohammad, N. and Pandaragan, S.L. (2012) Model of problem-based learning using systems approach. Procedia – Social and Behavioural Science, 60, 541-545. http://dx.doi:10.1016/j. sbspro.2012.09.420 (15/03/16).
 Tamim, S. R. and Grant, M. M. (2013) Definitions and Uses: Case Study of Teachers Implementing Project-based Learning. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 7(2). http://dx.doi.org/10.7771/1541-5015.1323 (02/03/16)
Vasiliou, C., Ioannou, A. and Zaphiris, P. (2013) Technology Enhanced PBL in HCI Education: A Case Study, in Gary P.K., Lindgaard, M.G., and Winckler, J.W.M. (Eds.) Human-Computer Interaction –INTERACT, 8120, 643-650. http://download.springer.com.ezproxy4.lib.le.ac.uk(18/03/16).

 Қазақ елі мен жерінің ядролық апаттан шеккен зардабын ойлаудың өзі адамның жанын түршіктірері сөзсіз. Осы бір алапат апаттан ел мен жерді қорғаудың мүмкіндігі Тәуелсіздігіміздің алғашқы күнінен бастау алды. Жер ананы жарақаттап жанына жара салатын, жаппай қырып жоятын ядролық қаруды таратудан бас тарту арқылы бейбітшіліктің бастауы болар ел екендігімізді Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев өзінің батыл іс қадамдарымен дәлелдеп берді. Ширек ғасыр ішінде Президенттің парасатты бастамасы халықаралық бейбітшіліктің қозғаушы күшіне айналып үлгерді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Т.В. Кузнецова
магистр биологии, и.о. зав. лаб., РГП «Институт микробиологии и вирусологии» КН МОН РК, г. Алматы
М.Г. Саубенова
доктор биологических наук, профессор, гл. научный сотрудник РГП «Институт микробиологии и вирусологии» КН МОН РК, г. Алматы
Г.А. Имашпаева
преподаватель биологии, Назарбаев Интеллектуальная школа химико-биологического направления, г. Усть-Каменогорск

ВЫДЕЛЕНИЕ И СЕЛЕКЦИЯ ПРОПИОНОВОКИСЛЫХ БАКТЕРИЙ, ПЕРСПЕКТИВНЫХ ДЛЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ В БИОТЕХНОЛОГИИ
Аннотация. Приведены результаты исследования выделения из различных источников и селекции пропионовокислых бактерий. Проведен отбор штаммов, обладающих высокими показателями синтеза витамина В12.
Ключевые слова: пропионовокислые бактерии, витамин В12, селекция.

Kuznetsova T.V., Institute of Microbiology and Virology, Almaty
Saubenova M.G., Institute of Microbiology and Virology, Almaty
           Imashpaeva G.A., Nazarbayev Intellectual School of Chemical and Biological       direction, Ust -Kamenogorsk

ISOLATION AND SELECTION PROPIONIC ACID BACTERIA ARE PROMISING FOR USE IN BIOTECHNOLOGY
 Abstract. The results of the research allocation from various sources and selection of propionic acid bacteria. An selection of strains with high levels of vitamin B12 synthesis.

 Keywords: propionic acid bacteria, vitamin B12, selection.

В последние годы биотехнология в пищевой промышленности  ориентирована на создание функциональных  продуктов и пищевых добавок нового поколения, а также на улучшение показателей сохранности и биологической ценности традиционных продуктов питания и кормов [1]. Технологическое действие микроорганизмов при этом связано с их способностью к синтезу специфических  биологически активных  компонентов, таких как органические кислоты, бактериоцины, ферменты, витамины и другие, способствующие улучшению санитарно-микробиологических и  органолептических показателей готового продукта, а также позволяющие  интенсифицировать производственный процесс [2]. В этом плане наряду с молочнокислыми бактериями все большее внимание привлекают  менее изученные, но уже нашедшие достойное практическое применение (сыроделие, силосование растительного сырья, производство пробиотиков)  пропионовокислые бактерии [3-5]. Их физиолого-биохимические особенности, неприхотливость к условиям существования, активность подавления роста плесневых грибов и других контаминирующих микроорганизмов обусловливают высокую пользу при практическом применении и способствует активизации исследований в этом направлении [6].
Задачей исследования являлось выделение и селекция штаммов пропионовокислых бактерий с высоким синтезом витамина В12. Выделение штаммов пропионовокислых бактерий проведено из различных источников, таких как сычужные сыры, кисломолочные продукты домашнего и коммерческого изготовления, казахские национальные напитки, силос, отходы растениеводства, сычуг сельскохозяйственных животных и др. Всего выделено 22 штамма пропионовокислых бактерий. Для выделения бактерий использовали кукурузно-глюкозную и кукурузно-лактозную среды, а так же молочно-кальциевый бульон (по Войткевичу).
Выделение пропионовокислых бактерий производилось из обогащенной культуры. Культивирование проводили в течение 2 суток при 300С. При росте на плотной питательной среде пропионовокислые бактерии имели округлую или в виде гречишного зерна форму, колонии влажные, блестящие, маслянистые. Цвет колоний – кремовый (рисунок 1,2).

         

Рисунок 1 – Пропионовокислые бактерии (кукурузно-лактозная среда)

         

Рисунок 2 – Пропионовокислые бактерии (кукурузно-глюкозная среда)

Морфологию пропионовокислых бактерий изучали путем приготовления препаратов, окрашенных метиленовым синим с последующим микроскопированием. Выделенные штаммы представляют собой палочки самой различной величины, от очень коротких, почти кокков, до длинных (рисунок 3).

  

  

Рисунок 3 – Морфология пропионовокислых бактерий, выделенных из различных источников (×100)

Проведен отбор культур пропионовокислых бактерий с высокими показателями синтеза витамина В12. Для роста бактерий была взята кукурузно-глюкозная среда с добавлением иона кобальта в количестве 0,003 г/л. Среду стерилизовали при 121°С, охлаждали до 30°С, вносили чистые штаммы пропионовокислых бактерий в количестве 3%. Время культивирования составило 3 суток. Контролем служила питательная среда без микроорганизмов. Содержание витамина В12 определяли спектрофотометрическим методом. Статистическую обработку результатов исследований проводили по стандартной методике с использованием критерия Стьюдента для уровня значимости р<0,05.
Данные таблицы 1 характеризуют синтез витамина В12 пропионовокислыми бактериями.

Таблица 1 – Синтез витамина В12 через 3 суток культивирования

Количество, образовавшегося витамина В12 через 3 суток культивирования составило от 1200 мкг/мл до 60 мкг/мл.  Следует отметить, что культуры  №1, 10, 12, 13, 14 имеют высокую, а культура №19 очень низкую витамин синтезирующую способность.
Список литературы:
1.    Ho P.H., Luo J.B., Adams M.C. Lactobacilli and Dairy Propionibacterium with Potential as Bioconservatives Against Food Fungi and Yeast Contamination // Прикл. биохим. и микробиол. 2009.-т.45. -№4. –С 460-464.
2.    Белозерова Л.М. Разработка технологии кисломолочного продукта с использованием пропионовокислых бактерий // Автореферат дисс… канд. техн. наук. Улан-Уде. 02000. – 36 с.
3.    Галкина Г.В., Илларионова В.И., Куксова Е.В., Горбатова Е.Б., Волкова Г.С., Шевандин С.Н. Штамм Propionibacterium freudenreichii subsp. shermanii – продуцент кормового белка //  Патент RU № 2247149. – 2003. Опубл. 27.02.05.
4.     Честнов С.Н. Способ получения белково-витаминного корма // Патент RU № 2391859. – 2006. Опубл. 20.06. 2009.
5.     Гаврилова Н.Н. Создание и производство новых пробиотиков на основе бактериальных культур // Автореферат дисс… докт. биол. наук  – Ташкент, 1993.- 46с.
6.     Воробьева Л.И. и др. Антимутагенность пропионовокислых бактерий // Микробиология. – 1991. – т.60. – №6. – С.83-89.

Almira Kaliyeva

Vice principal of Profiled- Experimental Work, Mathematics teacher.

 

 

Aray Zhunussova,head of the English language, Global Perspectives and Economics Department

Introduction

Rapid development ofthe modern society requires instant renovation of knowledge, accordinglyindividuals must learn and if necessary, relearn throughout their life.Therefore, Kazakhstan made the transition to a three-stage system of higher education,adopted a credit system of education, and introduced modular and remote systemof education.

Changes in demographics, such as a falling birth rateand skills shortages particularly in hi-tech and knowledge based industriesprovided further imperatives for Kazakhstan policy makers to look more closelyat the area of lifelong learning. An increasing skills and qualifications gapbetween the young and old generations in Kazakh society also provided a furtherincentive to address lifelong learning. As a response to the emerging problemsthe government of The Republic of Kazakhstan proposed a policy named ‘State Program of Education Development for2011-2020’ (SPED), wherein lifelong learning is one of the core components. The aim of the policy is to provide anintegrated, multi-faceted approach to the provision of learning opportunitiesthroughout citizens’ lives (SPED, 2010).

As noted in the SPED(2010), the entire population of the Republic of Kazakhstan regardless of ageand social status will be given the opportunity to acquire and improve basicskills, including the acquisition of new basic skills through various forms oftraining in vocational and technical, higher education and private providers ofeducational services (distance learning, short-term courses of retraining,formal, informal, inclusive). On-the-job training willbe provided, jointly with educational institutions, as well as the socialpartners. The state order for trainingindividuals with postgraduate education: Master’s and doctoral PhD, will beincreased (SPED, 2010).

It must be emphasizedthat the current requirements for lifelong learning increases both inquantitative and qualitative terms. For example, in quantitative terms, therehas been a steady increase in the number of people who (in the modern system ofglobalization based on the professional occupations) need additional knowledgein the field of computer science, economics, management, and foreign languages(Orazbekova, 2008). In qualitative terms – there appear new areas of knowledgethat did not previously exist, moreover, increases the importance of industriesbased on the multi-and interdisciplinary approaches (ibid).

The purpose of this study is to analyse The LifelongLearning Policy in Kazakhstan, utilizing Bell and Stevenson framework (2006) toinvestigate the drivers behind the emergence of lifelong learning policy, mapits development and explore the influences on this development including thesocio economic and political context. I will be using the following questionsto guide my analysis:

1. Whatdiscourses frame the policy?
2. Why was this policy adopted?

3. Whoare the ‘players’ (groups, interests, individuals) involved in establishing thepolicy?
4. To which ‘problem’ is the policy constructed as a solution?

5. Whatare the strategies for policy implementation?

6. Whatare the consequences of the policy?

Theoreticalcontext

The term policy is too broad to be restrained to onesubstantial definition; instead it is necessary to develop an apparentunderstanding of policy that expresses the breadth and complexity. Educationalpolicy is difficult to define with precision, as it is complex and ambiguousterm. However, the literature search revealed that educational policy isanalogical to the meaning of policy in general. Many researchers havechallenged the concept of policy and the definitions of this concept arediverse.

For instance, Blakemore (2003) defines policy as ‘…aimsor goals, or statements of what ought to happen’. Usually the governmentproposes the aims and objectives of the policy, so it can be claimed that themost responsibility for policy development and implementation lies on thegovernment. Dye (2008) has highlighted ‘public policy is whatever governmentschoose to do or not to do’.

‘Policy can also be thought of as a position or stancedeveloped in response to a problem or issue of conflict, and directed towards aparticular objective’ stated Harman (1984). Pal (2006) agrees that the policyis a set of actions made by public authorities to ‘address a given problem orinterrelated set of problems’.

Considering the long process that policy undergoes frompolicy development to policy implementation it can be argued that policy is acontinuous process. As claimed by Ball, educational policy can be defined as ‘bothtext and action, words and deeds, it is what is enacted as well as what isintended’ (cited in Taylor, Rizvi, Lingard, Henry, 1997). Consequently, it isimportant to perceive policy as both product and process. Bowe, Ball, Gold(1992) report that policy as both product and process is ongoing and it ispossible to amend policy while the process of implementation.

It is difficult to give an exact definition,nevertheless one common approach is to conceptualize policy as a programme ofaction, or a set of guidelines that determine how one should proceed given aparticular set of circumstances (Bell, 2006).

Education policy can be thought of as an educationreform. Regarding Ball (2008), education policy is concerned as a reform,meaning change and improvement. Reform in this

 

 

sense is not just about doing things differently, it is about‘changing teachers and learning, and educational institutions and their relationto the economy’ (Ball, 2008).

This research seeks to critically analyse the lifelonglearning policy in Kazakhstan. According to Bell and Stevenson, policy analysismust be capable of reflecting the complexities of cultural and institutionaldifferences (Bell and Stevenson, 2006). Policy analysis within education couldbe used to recognize different levels at which policy development takes place,the innumerable range of educational institutions involved and the importanceof specific cultural contexts. Illuminating policy development in all thesediverse and various contexts might be considered as the core of a model ofpolicy analysis.

There are various frameworks for policy analysisproposed by different researchers (Taylor et. al., 1997, Hodgson and Spours,2006, Bell and Stevenson, 2006, etc). An analysis of the lifelong learningpolicy in this study will be conducted utilising Bell and Stevenson’s framework(2006).  This framework is a modificationof the policy analysis tool constructed by Taylor et.al. (1997), which focus ison the context, text and consequences of policy. Bell and Stevenson (2006)included four more hierarchical dimensions to this framework. According to Belland Stevenson (2006) this adaptation was done to ‘understand more fully howeducational policy shapes and is shaped by the actions of those who have theresponsibility for implementing it’. Four additional dimensions, proposed byBell and Stevenson (2006), include the socio-political environment, the strategicdirection, organizational principles, and operational practices. Allthese dimensions are tightlyinterconnected. Policy emerges in the socio-politicalenvironment, where its encompassing guiding principles areformulated, and then the strategicdirection,which derives from the socio-political environment and whichbroadly, interprets policy and establishes its success criteria (Bell andStevenson, 2006).  The following is organizational principles,whichreveal the parameters within which policy will be implemented and operationalpractices, which are founded on the organizational principles. Operational practices are thedetailed organizational arrangements that are important to execute the policyat the institutional level and to transform such policy execution intoinstitutional procedures and specific programmes of action (Bell and Stevenson,2006).The modifications provide an understanding of the transition from policyformation to policy implementation. The framework admits the complexity ofpolicy development processes; ‘that policy context impacts decisively onshaping the institutional environment’ (Bell and Stevenson, 2006). It allowsfor the investigation of the connections between policy development, localcontext and the impact of the macro-policy environment, i.e. the role of the state(ibid).

An analysis of the discussions emerging in thesocio-political environment that give rise to educational policy within Belland Stevenson’s (2006) framework facilitates a more detailed comprehension ofthe context element of the Taylor et al. (1997) framework. While thestrategic direction and organizational principles contribute to further insightinto the text of policy and an analysis of operational practices focusesattention on the consequences of policy.

Most of policy analysis frameworks have focused mainlyon compulsory education (e.g. Bowe et al. 1992) or higher education(e.g. Gale 2001) neglecting the growing phase in between (Hodgson and Spours,2006). Therefore, it could be argued that not all models that exist at presentare adequate as a tool for analysing the current context of the lifelonglearning policy in Kazakhstan. As claimed by Hodgson and Spours (2006) ‘…inthe main, they relate to a previous era of policymaking; they are largelyfocused on schools…’ Moreover, they state that those frameworks offer notenough guidance for researchers wishing to analyse current policies (Hodgsonand Spours, 2006).

Lifelong learning in the context of Kazakhstan

Policies can exist within different contexts andcultures, so it is crucial to identify and understand them. This part of theresearch will focus on the lifelong learning within the context of Kazakhstan.

Lifelong learning is a policy concept influenced by theactivities of OECD and UNESCO. Actually, these two organisations were responsiblefor the most of the literature about lifelong learning (Edwards, 2000). In1969, the General Director of UNESCO noted that the lifelong education would beUNESCO’s main educational obligation during the 1970s. Later in 1972, UNESCOpublished a report, Learning to Be and introduced ‘lifelong educationas a master concept in the years to come for both developed and developingcountries’ (UNESCO, 1972). This document has been widely recognized andwelcomed for its humanistic principles. The concept of lifelong education waslater changed to the concept of lifelong learning.

OECD also published a report, which suggested the use ofthe concept of ‘recurrent education’ (OECD, 1973). However, this reportwas widely condemned by some researchers. For instance, Field (2001) criticisesit as being ‘couched more in terms of human capital thinking, although stilllaced with a few dashes of radical humanism’. Tjuinman and Bostrom (2202), intheir review of the changing notions of lifelong education and lifelong learning,argue that the concept of recurrent education proposed by OECD ‘was morelimited in scope and more utilitarian than lifelong education’. Later, the OECDreplaced recurrent education with the concept of lifelong learning.

Lifelong learning is relatively new concept in thesystem of education in Kazakhstan. The interpretation of this concept wasinfluenced mainly by such organizations as UNESCO, Bologna process and OECD anddocuments, such as ‘Memorandum on lifelong learning’ (2000) and reports madewhile meetings of Bologna process (e.g. The Leuven Communiqué Report, 2009). Inthe early documents of the Ministry of Education and Science of the Republic ofKazakhstan (MESRK) lifelong learning was defined as ‘goal-oriented training,carried out on an on-going basis to improve the knowledge, skills andcompetences to get the job’ (Education Act, 2007). However, while sessions ofadvisory board in MESRK it was agreed that this definition of lifelong learningis quite narrow, which means that only those aspects of lifelong learning areimportant, which are associated with the employment and labour market(Zhumagulov,  2009).

The ‘Memorandum on Lifelong Learning’ (2000)which was accepted by theEuropean Commission in 2000 utters that ‘Lifelong learning is no longer justone aspect of education and training; it must become the guiding principle forprovision and participation across the full continuum of learning contexts’(European Commission, 2000). It is also noted that formation of activecitizenship and employability are as important objectives of lifelong learningas self-actualization and overcoming social exclusion (European Commission,2000).

The Leuven Communiqué (2009), within the Bolognaprocess, suggests that ‘Lifelong learning implies that qualifications may beobtained through flexible learning paths, including part-time studies, as wellas work-based routes’ and that it is necessary ‘to face the challenges ofcompetitiveness and the use of new technologies, and to improve socialcohesion, equal opportunities and quality of life’.

As a result of joining UNESCO, OECD, Bologna process andsigning the declarations (e.g. Memorandum on Lifelong Learning, 2000), lifelonglearning in Kazakhstan context is defined as activities carried out throughoutlife, aimed at improving knowledge, skills and competences to serve personal,civic and social development interests, as well as getting job (SPED, 2010).

The policy suggests that lifelong learning relates toall learning activities: to formal, non-formal, informal, inclusive, distancelearning processes. The definitions of learning that can beinterpreteddifferently in various learning contexts are given in the table below.

Table 1.1 Forms of learning (Education Act, 2007, Chapter 1. GeneralProvisions, Article 1)

Moreover, policy proposes the ‘voucher system’, whichwill be developed for retraining the adult population. ‘Voucher system’ is aform of training, providing employee with the choice of education organization,content and timing of training, funded on the basis of per capita rate set bythe State and issued in registered form document (voucher) with a certainamount of money provided. (SPED, 2010)

Lifelong learning and human capital theory.

The main aim of the SPED (2010) is ‘improving the competitivenessof education, development of human capital by ensuring the availability ofquality education for sustainable economic growth’ (SPED, 2010). Accordingly,Kazakhstan government perceives human resources as the prime element in thenation-building. In terms of SPED (2010) the education system needs to berestructured to provide a labour force that has a technical or scientificeducation besides the usual liberal education. SPED (2010), especially its partinvolving lifelong learning is very much driven by the economic and politicalneeds of Kazakhstan, and hence based on human capital theory (Kulsariyeva,Massalimova, 2010)

As the governmentadmitted that human capital could be developed beyond the formal educationalsystem, voucher system, adult education classes, systematic and unsystematicon-the-job training were also encouraged (Mussin, 2012). Moreover, the

 

government also encouraged employers tooffer more in-service training for employees in addition to building morevocational institutes and industrial training centres (ibid).

Analysis

Socio-political environment

In the 90 years theanalysis of economic processes, on the one hand, and opportunities foreducation systems to take into account their specificity, on the other – led Europeancountries to address the need for and timeliness of the concept of lifelonglearning (Kaliyeva, 2013). In the documents of the European Union, wherelifelong learning is considered as a priority of the current decade, theemphasis is on ensuring that everyone has access to lifelong learning -regardless of gender, age, employment status, ethnicity, economic and socialstatus, place of residence, marital status or disability as possible (EuropeanCommission, 2007). The meeting of the European Council held in March 2000 inLisbon, recognized the importance of this concept for the future socio-economicdevelopment, social cohesion and civic engagement in a society based oninformation and knowledge (Lisbon European Council, 2000). Countries that havesigned a Memorandum on Lifelong Learning, among which was the Republic ofKazakhstan, were proposed to undertake a broad discussion of this concept withrepresentatives of all social, professional and community groups. The Memorandum emphasizedthat initiating discussions on lifelong learning and other comprehensiveeducation policies and their implementation in all countries at the individual,institutional and national levels and in all spheres of public and private lifeis of great importance and urgency (European Commission, 2000).

The importance of implementing lifelonglearning in Kazakhstan is explained as a necessity for further improvement ofthe social and economic development of the country, and particularly essentialto create conditions for the expansion of equal opportunities to all groups ofthe population to realize their abilities in various fields, depending on thechoice of the life course of each person (Zakirova, 2012).

The main reasons fordevelopment and implementation of lifelong learning in the scope of EuropeanTraining Foundation in Kazakhstan are:

·    Effective development ofmarket economy and social welfare system

·   Implementation of long-term priorities of theeducational reform

·   Integration of Kazakhstan into the global system ofeducation

·   Demand for a competent and versatile workforce

·   Necessity for improving all forms of informaleducation

·    Opportunity to use theexperience gained in other countries in the development of human capital andcreating a society based on information and knowledge (European TrainingFoundation, 2002)

It is noted inthe Memorandum on Lifelong Learning (2000) that the policy on lifelong learningshould incorporate the interests and needs of the stakeholders involved in theimplementing process to allow an appropriate portrayal and monitoring (EuropeanCommission, 2000). For some analysts (e.g. Coffield, 1999) lifelong learning ismore a rallying cry, than a definite policy and it can unite differentstakeholders around the need for change. As Kazakhstan education system ishighly centralised and SPED is a top-down policy most of the power andresponsibility lies on the government. However, it is also important to mentionthat a number of bodies and stakeholders have also influenced the policyformulation and implementation. According to the policy lifelong learningshould be able of meeting the interests of the major players in the educationsystem: people, society, state (SPED, 2010). Lifelong Learning policy should be informed by the key stakeholders,which can locate at different educational levels (SPED, 2010). They are people, who are interested in learningto gain new skills to further their careers or to benefit their lives; publicly-funded centres of excellence oflearning; employers, who arehighly interested in the content, that is the knowledge, skills andattitude they want to see in their workforce, provided by lifelong learningsystem; trade unions, which playthe main role in development of labour force, influencing employers to providetraining and employees to take up the opportunities; private training firms, which deliver training on the basis ofcontract with government, employers and individuals.

It is worth pointing thatpartnerships and trade unions have a significant role in promoting lifelonglearning as they can contribute to equity goals and raise motivation ofindividuals’ to participation in learning. Aro (2002) highlighted that ‘thesocial partners will be key players in making lifelong learning a reality forall’ (cited in Alfthan, Riordan, 2002).

Strategic direction

As in many other countries, the primary discourse oflifelong learning in Kazakhstan is framed on the basis of human capital theoryand shaped by economic imperatives (Narenova, 2010). Therefore, economiccompetitiveness depends on a highly competent and experienced labour force andeconomic growth implies the capacities of workers to gain new skills in thelight of global competition (ibid). Hence, economic policies coordinateeducation and manpower policies, meaning that the needs of the nation precedeindividuals’.

Preparation of highly skilled, competent and experiencedlabour is one of the main problems in Kazakhstan. According to the analysis ofcurrent situation the majority of employers are not satisfied with the qualityof training and the readiness of newly qualified

 

workers (SPED, 2010). Accordingly, educational programs do notalways meet the expectations of employers and do not meet the needs of theeconomy. Ussenbayeva (2013) highlights that the low adaption level of mostpopulation to the new socio-economic conditions, reduced employment of theadult and young population, rising unemployment, declining per capita income,loss of skills of the adult population and the lack of required skills.Moreover, reductions of education accessibility for children, whose parents arenot socially and economically adapted in society, are the major factors of loweconomic growth preventing Kazakhstan from being in the list of developedcountries. Rural areas are of particular concern, where owing to the limitedaccess to professional education, residents are almost non-competitive on thelabour market (Ussenbayeva, 2013).

As a result, the question that needs to be addressed iscontinuous education and lifelong learning. In the economy and society based onknowledge, lifelong learning – should become a way to tackle the problems ofcompetitiveness and the use of new technologies to improve social cohesion,equal opportunities and quality of life (Narenova, 2010).

Organizational principles

From mentioned above,it is clear that the strategic direction of the lifelong learning policy which,emerged from its socio-political and economic environment, shapedorganizational principles and practices. These principles and practices will bediscussed and analysed in this part of the policy analysis.

The main aim of thepolicy being analysed is to provide full functioning of the system of lifelonglearning (SPED, 2010). The following objective was set to achieve the main aim;it is to create conditions for lifelong learning and education for all. Thebenchmark for reaching the main goal is to implement various forms of educationfor all (SPED, 2010). In spite these aim and objective may seen as vague andnon-specific the strategies for realising them are formulated in a quiteconcrete way.

It is highlighted in SPED (2010) that lifelong learningwill be carried out by creating a variety of opportunities to meet theindividuals’ educational needs at all levels of education. By 2020, conditionsfor lifelong learning will be created and everyone regardless of age, level ofeducation, professional qualifications, and social status will have access tolifelong learning. The entire population will be given the opportunity toacquire and improve basic skills as well as to gain new basic skills throughvarious forms of training in technical and vocational education, highereducation and private providers of educational services (distance learning,short-term courses of retraining, formal, informal, inclusive). On-the-jobtraining will be provided, jointly with educational institutions and the socialpartners.

Starting from 2016, there will be created conditions forthe training of people with disabilities, through modular educational programsin all educational institutions. Effective measures will be developed for therecognition of learning outcomes of public and private training providers byevaluating the level of qualifications obtained in independent non-profitagencies, with offering certificates. The creation of advisory and practicalcentres at university sites, which offer relevant training programs, willcontribute to the development of inclusive education. Employers will beinvolved in co-financing of training programs and the development of flexible circuits,allowing each employee to participate in continuing education.

Another strategy forimplementing lifelong learning policy is introducing voucher system. ‘Vouchersystem’ will be developed for retraining the adult population. In the workingconditions, the individual will be able to choose types, temps and timeconstraints of education, thereby individualize education (SPED, 2010). Thesystem of training labour force will be modernized through the introduction ofthe voucher financing system. In 2013, the system was tested on the basis of 2regions (Pavlodar and Zhambyl) and the cities of Astana and Almaty (SPED,2010). Based on the results of testing in chosen areas, it is expected toimplement voucher mechanism in the training and retraining system in allregions of country by 2015.

Operational practices and procedures

Study ofnational and international analytical reports (Laurea University of AppliedSciences, 2011; Falch, Oosterbeek, 2011; European Training Foundation, 2012) oneducation, experience of educational institutions, including universities,shows that the educational system of Kazakhstan has the necessary conditionsand prerequisites for the practical implementation of the ideas of lifelonglearning. Modernization of the system of evaluation of secondary and highervocational education and the introduction of ICT are more successfullyaddressed issues related to the lifelong learning. A brief overview of thepositive aspects and the untapped opportunities in the implementation of themain provisions of lifelong learning will be given below.

The lifelonglearning policy raised questions about who should finance lifelong provisionsand what instruments of financing need to be used. Zhumagulov (2009) mentionedthat in order to achieve increased participation in lifelong learning, fundingshould consider opportunities, needs and characteristics of the target groupsto a greater extent than before. He further suggests that funding decisionsshould be based on the priorities and capabilities of the state (Zhumagulov,2009). At this stage of policy implementation most funding comes from thegovernment. There were allocated 153 billion tenge for the modernization oflifelong learning and continuous education at the first stage of policy

 

implementation (MESRK, 2013). Thisamount exceeds the state budget expenditures on education in 2000 -2003 morethan 2 billion tenge (ibid). Currently, involvement of employers and othersocial partners in the funding of educational programs is being widely usedthroughout the country. However, the adoption of agreements between the socialpartners and the introduction of incentives for innovative companies,recommended in lifelong learning, has not yet received wide development(Ussenbayeva, 2013). In the informal education sector, consisting mostly ofnon-governmental organizations, educational services are usually paid by thetrainees. It is rare when investment in required training is made by interestedstakeholders, such as enterprises, professional and industry associations. Onlyofficially registered unemployed individuals are funded to participate intraining and retraining courses, which realised under the State Program onPoverty Reduction (Kaliyeva, 2013).

Teaching and learning in the context of lifelonglearning need to be adapted to a great variety of interests, needs andrequirements of people of different ages (Mussin, 2012). The promotion ofresearch and innovation approaches to the integration of effective experiencein the learning process becomes more than an essential objective of alleducational institutions in Kazakhstan. Since SPED was introduced there began apositive change in the approach to the structure, objectives, content andtechnology education at all levels:

• Increase of the diverse types and models ofeducational institutions;

• Functioning of non-governmental and informal sectorsof education along with the state formal education;

• Implementation of informatisation programs ofsecondary and higher education;

• Increase in applying a range of information andcommunication technologies in educational institutions;

• Functioning of a number of original training coursesand programs tailored to the needs of the labour market within the scope of thestate standard of professional education at all levels has (MESRK, 2013).

A set of performance criteria is being developed tomeasure the effectiveness of the system of lifelong learning (MESRK, 2013). Atthis point of policy implementation a set of disparate indicators andself-evaluations are the base for the assessment. They are:

•       Subsequentemployment after training;

•       Wageincreases;

•       Careeradvancement;

•       Acquisitionof new employment and life skills;

•       Satisfactionwith work-life balance (MESRK, 2013).

 

Discussion

An analysis of the lifelong leaning policy revealed thatthere is a potential for further development of lifelong education andKazakhstan has main prerequisites for it. However, the analysis also showedthat there are some factors preventing the policy being implementedsuccessfully.

According toMemorandum on Lifelong Learning (2000) ensuring the easy access to qualityeducation, up-to-date information andadviceabout learning opportunities for everyone throughout the countryand throughout the whole life is one of the major priorities (Commission of theEuropean Communities, 2000). SPED (2010) holds the same view that everyoneshould have an equal access to lifelong learning opportunities. Nevertheless,low access to modern educational services in rural and remote areas has led toforced social exclusion of a large group of youth and adult population(Ussenbayeva, 2013).

To some extentit may not be rational to use education standards of European Union (EU)countries, as Kazakhstan is still on its way to join developed countries’ list.In most of developed countries in the EU lifelong learning is based around highrate of secondary school completion, with considerable number of schoolgraduates already showing adequate levels of basic skills (OECD, 2010). By now,Kazakhstan has quite lower results of secondary school completion (OECD, 2010).Accordingly, the first essential policy target should probably be improvementsin the foundations, for both youth and adults. Individuals with an adequatefoundation may be more interested in lifelong learning and they are more likelyto take part in further learning.

    SPED (2010) emphasizes that the keystakeholders interested in lifelong learning should be involved into the policyformulation and its implementation as well. However, the lack of broadparticipation of key stakeholders including non-governmental organizations andothers, in the process of reforming the education system prevents thedevelopment of productive social partnership and limits the recognition oflifelong learning among population (MESRK, 2013). Moreover, the crisis andunstable economic growth hinders the necessary development of material,technical, financial, human, and information resources at all educationallevels (Zakirova, 2012). In addition, the absence of an analytical culture andthe experience of identifying key problems of education system and theirpolitical and socio-economic nature impede developing the long-term solutions(ibid).

    On the other hand, making any judgmentsconcerning the success or failure of the lifelong learning policy at this stagemight be not reasonable as it is still an ongoing policy and will last till2020.

The followingsocio-economic aspects will be realized by 2020:

1. Increasingthe competitiveness and efficiency of the economy of the state, due toincreased quality of human capital and the efficient use of labor resources.

2. Increasingthe availability, quality, openness of lifelong education; implementation ofcorporate governance principles.

3. Implementationof a new financial and economic mechanism, funding of lifelong learning on thebasis of per capita normative principle – based on the voucher.

4. Creating aflexible system of continuing professional education that meets the needs ofthe labor market, promotes professional, career and personal development ofcitizens (SPED, 2010).

The analysis of the lifelong learning policy and reviewof the relevant literature showed that the development and implementation ofthe lifelong learning policy could benefit the education system as well associety and economy. The further development of the concept of lifelonglearning implies searching for new approaches to education system. It includes:

·   Structuredapproach to learning, where learners actively participate in the learningprocess starting from pre-school and primary school age:

·   Accessto the up-to-date information about opportunities of non-formal and informaleducation:

·   Systemof confirming the competencies and skills acquired outside the system of formaleducation (MESRK, 2013).

This research revealed that policy analysis allowsexamining the whole policy processes, from policy formulation to itsimplementation. In addition, policy analysis considers policy evaluation andtermination. An analysis of education policy might ‘recognize the manydifferent levels at which policy development takes place’ (Bell, 2006).

Policy analysis can also be carried out to designate theeffectiveness of policy implementation and the consequences a policy may have.Policy analysis performed at various stages of policy life cycle could assistpolicy implementers to modify or improve objectives and strategies of thepolicy.

 

 

 

 

Conclusion

In conclusion,what this paper has intended to do is to undertake a critical analysis of thelifelong learning policy in Kazakhstan to reveal the main reasons of policyemergence and explore the process of policy-making.

The lifelonglearning policy was framed from social, political and economic discourses andwas created as a tool for stable economic growth and development of humancapital prepared to live in the knowledge-based society. Implementation oflifelong learning is a new vision of policy in the field of education andtraining. Meeting the requirements for lifelong learning, leads to a gradualblurring of borders between the secondary, higher and further education, aswell as between adult and youth training.

The concept oflifelong learning emphasizes the need for an integrated approach to thedevelopment of the three main categories of purposeful learning activities:formal and informal as well as spontaneous or informal learning. The ability ofyoung people and adults to acquire new skills demanded by knowledge-basedeconomy determines the success of the development of the Kazakhstani societyand its economy in the future.

The concept oflifelong learning is included in the content of the SPED (2010), but thepractical steps for its implementation are fragmented and incompatible with thegeneral policy. In this regard it is necessary to introduce a more systematicapproach and a legislative framework of policy implementation. However, despitethe obvious importance of the legal framework, it cannot be considered as thekey to solving the problem. Such important aspects of lifelong learning, as thedevelopment of new skills and competences, learning communities, improvementsof social partnerships, the legalization of non-formal education may bedeveloped in the existing legislative framework.

Finally, thepaper has utilized the framework of policy analysis proposed by Bell andStevenson (2006). This framework was used purposefully to reveal thecomplexities of the lifelong learning policy process by analysing how politicalagendas frame the strategic direction of policy and how organizationalprinciples and operational practices are formulated. From previous parts of theresearch it is evident that the lifelong learning policy is based on the humancapital theory and act as a tool for raising the economy of the country. Belland Stevenson (2006) emphasize that human capital theory, which is perhaps themost dominant discourse, ‘directly associates education with economic survival,competitiveness, growth and prosperity.’ As a result educational institutionsare now required to prepare students equipped with skills and abilities tomatch state priorities (Bell, 2006). However, as highlighted by Bell andStevenson (2006), ‘where economic values increasingly prevail over socialvalues, education policy debate will take place within increasingly narrowparameters.’ This could be the limitation of the policy being analysed.

Alfthan, T., Riordan, T. (2002) Training policies and programmes: learningand training for high performance in Asia and the Pacific. InternationalLabour Office.

Ball, S. J. (2008). The educationdebate: Policy and politics in the twenty-first century. Bristol: PolicyPress.

Bell, L., Stevenson, H. (2006) Education Policy Process,Themes and Impact. London: Routledge.

Blakemore, K. (2003) SocialPolicy: An Introduction, Buckingham. Open University Press.

Bowe, R., Ball, S., Gold, A.(1992) Reforming Education and Changing Schools: Case Studies in PolicySociology. London, Routledge.

Dye, T., R. (2008) Understanding Public Policy. Pearson/Prentice Hall.

Edwards, R. Lifelong learning,lifelong learning, lifelong learning: A recurrent education?in Field, J.,Leicester, M. (2000) Lifelong Learning: Education across the lifespan. London:Routledge Falmer.

European Commission (2000) A Memorandum on Lifelong Learning. Brussels:European Commission.

EuropeanTraining Foundation (2002) Lifelong Learning:Requirements and Challenges. ETF.

Faure, E. (1972) Learning to Be, The World of Education Today andTomorrow. Paris: UNESCO.

Field, J. (2001) LifelongEducation.International Journal ofLifelong Education, 20 (1/2), 3-15.

Harman, G. ‘Conceptual andtheoretical issues’, in Hough, J.R. (1984) Educational Policy: AnInternational Survey, London: Croom Helm.

Hodgson, A., Spours, K. (2006) Ananalytical framework for policyengagement: the contested case of14–19 reform inEngland. Journal ofEducation Policy, 21:6, 679-696.

Kaliyeva,T.I. (2013)Self-education as a factor in thedevelopment of education throughout life (Самообразование как факторразвития образования в течение жизни).International scientific and practicalconference (Материалы Международной научно-практической конференции). p. 22-35.

Kulsariyeva, A.T., Massalimova, A.P. (2010) Human capital – essential resource of innovative development ofKazakhstan. Materials of International Scientific Conference, p.181-184.

LisbonEuropean Council (2000) Towardsa Europe of Innovation and Knowledge.EuropeanCouncil

Ministry of Education and Science of theRepublic of Kazakhstan (2007) EducationAct, Chapter 1.General Provisions, Article 1. MESRK

Ministry of Education and Science of theRepublic of Kazakhstan (2013) Nationalreport on the status and development of education in the Republic of Kazakhstan(Национальный доклад по состоянию и развитию образования в РеспубликеКазахстан). MESRK. p 40-65.

Mussin K. (2012) Adult Education: History, contemporary condition and developmentperspectives. Bulletin of the Academy of Pedagogical Sciences ofKazakhstan, N 2, p.14-32.

Narenova, N. M. (2010) Learning throughout life and in all its breadth (Обучение в течениевсей жизни и во всей ее широте). Almaty: Valo Publications

OECD (2010) Strong performers andsuccessful reformers in education: Lessons from PISAfor the United States. Paris:Author.

OECD/CERI (1973) Recurrent Education: A Strategy for LifelongLearning. Paris: OECD.

Orazbekova, Z.E. (2008) The system of lifelong learning.  Reports of the internationalscientific-methodic seminar, p. 130-141.

Pal, L. A. (2006).Beyond policyanalysis: Public issue management in turbulent times (3^rd ed.).Toronto: Thomson Nelson.

Taylor, S., Rizvi, F., Lingard, B.,Henry, M. (1997) Educational Policy and thePolitics of Change, London:Routledge.

Tuijnman, A., Bostrom, A. (2002) Changing Notions of Lifelong Education andLifelong Learning.InternationalReview of Education, 48 (1/2), 93-110.

Ussenbayeva, G.D.  (2013) ReformingEducation in Kazakhstan and the Bologna Process: Information materials forpractical action (Реформирование Образования в Казахстане и БолонскийПроцесс: Информационные материалы для практических действий). Almaty: ValoPublications.

Zakirova, G.D. (2013) Lifelong Learning in Kazakhstan in thecontext of the Bologna process (Oбучениев течение всей жизни в казахстане в контексте болонского процесса). Astana:Orken.

Zhumagulov, B. (2009) The lawsets new benchmarks science (Закон задает науке новые ориентиры). Speechpresented on the Advisory Board in MESRK, 22 February.

http://mi.mathnet.ru/smj2555    

 PDF

 PDF

 WORD

Создание презентации по слайдам учеников  как форма обратной связи

Обучение – это целостный комплекс педагогических механизмов, повышающий способность обучающихся к обучению [1]. Если школа не научила ученика учиться, – ученик остается необразованным. Его обучение в вузе не будет успешным. Образованный ученик будет сам учиться всю жизнь [2]. Цель написания данной статьи заключается в том, чтобы показать через практику как ИКТ помогает учащимся самостоятельно формировать и развивать собственное мышление; как можно использовать презентацию учащихся в качестве обратной связи [1].

Одной из методик была использована стратегия опережающего домашнего задания в виде презентации, либо анимации по теме эмульгирование жиров. Задание было дано ученикам на втором уроке из запланированных четырех, а приготовить они должны были на последний урок. Обучение новому позволило учащимся углубить свои знания, т.к. они уже знают строение пищеварительной системы, функции органов пищеварения, но не знают механизм эмульгирования жиров в тонком кишечнике. Учащимся были даны рекомендации по выполнению презентации/анимации. Применение данной стратегии с одной стороны развивает навыки работы с источниками информации и  способность анализировать, систематизировать материал. С другой стороны правильно вести диалог при консультировании и самостоятельно уметь планировать и выполнять лабораторную работу. В течение одной недели учащиеся занимались поисковой работой через любые источники информации. Источники информации им не предлагались, что тоже является одним из способов самообучения.  При просмотре презентации, я обнаружила следующее, что большая часть ребят выполнили простую презентацию, с большим объемом текста, и лишь несколько, попытались систематизировать информацию и выполнить в виде анимированной презентации. Данный факт является проблемой, потому что учащиеся, которые плохо владеют биологической терминологией, больше уделяют внимание раскрытию основных понятий, а поэтому и отстают от своих одноклассников. Но в тоже время нельзя сказать, что эти ученики не занимаются самообучением, т.к. они выяснили для себя свои пробелы. Более успешные ученики обратились за помощью к учителю информатики, чтобы обсудить, как лучше представить презентацию, или анимацию. Для более продуктивного диалога с учителем информатики, учащиеся должны были нарисовать схему эмульгирования, либо ее объяснить. Подобный тип консультирования, на мой взгляд, является  одним из способов, демонстрирующий интеграцию предметов (биологии, химии, информатики). Благодаря данной стратегии можно проанализировать способность детей критически мыслить и от общего переходить к частному, а также оценить уровень самостоятельности. Опережающее задание связано непосредственно с выполнением лабораторной работы, которая демонстрирует процесс эмульгирования жиров. Все этапы лабораторной работы учащиеся выполняли самостоятельно, т.е. показывали практические навыки и навыки оформления лабораторной работы. Учащиеся заранее сдали презентации, что позволило мне оценить умение систематизировать материал и создать свою презентацию по выбранным слайдам из презентаций учащихся. Выбор слайдов заключался в том, чтобы показать более удачные моменты в их презентациях, что помогло им при написании выводов. При демонстрации отобранных слайдов, мной были прокомментированы только плюсы в работе. Это является хорошей обратной связью для учеников, что мотивирует их на создание более качественных презентаций или анимации. Например, больше всего получилось ученику N систематизировать материал по эмульгированию жиров и показать его в виде схемы (фото 1) [3].

Но ученики X,Z,Y обратили внимание на очень важные  моменты в данном процессе. У других учеников мне понравились подобранные рисунки по данной теме (фото 2) [3].

Можно схематично изобразить, как влияет подобная форма обратной связи на учеников и учителя.

 

 

 

WORD

 

 

 

 

WORD

                                                               Жұмабаева Жанаргүл Жасұланқызы,
                                                                                                                                педагог – ұйымдастырушы – куратор

                                                                                                                                Рухани жаңғырту – сананы жаңғырту

Мемлекет басшысы Н. Ә. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласындағы қоғамды рухани жаңғырудың басым идеялары оқушылар арасында Отанды сүюге, өз елін, тарихын білуге, жалпы адамзаттық құндылықтар мен терең көзқарастарды сіңіру арқылы таным белсенділіктерін арттыруға бағыттауға негізделген. ¬Өмір бойы оқуға қабілетті, жоғары адамгершілік құндылықтары бар, жоғары білімді, зияткер жеке тұлғаны тәрбиелеуде қосымша білім беру ұйымдарында да игілікті істер атқарылуда.
Жас ұрпаққа көптеген жылдар бойы мектептен тыс бос уақытта қосымша білім беру жолында еңбек етіп келе жатқан білім ордасы Өскемен қаласындағы химия – биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі. Білім ордасы әрбір оқушының интеллектуалды дамуына,оның қызығушылығы мен шығармашылығын, дарындылығын көрсетуге, кәсіби бағдар алуына және бос уақыттарында өнер құдіретінің барлық салаларын үйренуге көп көңіл бөледі. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы ел
дамуының жарқын үлгісі мен нақты қадамдарын көрсететін келелі ой, салиқалы пікір, батыл шешімдерге құрылған маңызды құжат. Бұл мақалада сананы жаңғырту, ұлттық болмыстан, ұлттық кодтан айырылып қалмай, оны әлемдік құндылықтармен үйлестіріп, Қазақстанның игілігіне жарату жолындағы мақсат-мүдделер туралы өзекті мәселе көтеріліп отыр. Онда ел Президенті Қазақстан үшін қайта түлеудің айырықша маңызды екі үдерісі – саяси реформа мен экономикалық жаңғыруды қолға ала отырып, Біртұтас Ұлт болу үшін болашаққа қалай қадам басатынын және бұқаралық сананы қалай өзгертетіні жөнінде алысты болжайтын көзқарастарымен бөліседі.
«Сананы жаңғырудың» мазмұнын негізге ала отырып, елбасымыз жаңғырудың алты бағытын белгіледі:
1. Бәсекеге қабілеттілік;
2. Прагматизм;
3. Ұлттық бірегейлікті сақтау;
4. Білімнің салтанат құруы;
5. Қазақстанның революциялық емес, эволюциялық дамуы;
6. Сананың ашықтығы.

Аталмыш бағыттардың бәрі барынша өзектендірілген және уақыттың талаптарына нақты жауап береді. «Мәңгілік ел» болуымыз үшін бізге ауадай
қажетті қасиеттер мен құндылықтардың қайнары тоғысып, ақыл-парасаты толысқан, ғаламдық ғылымды игерген адамдар көп болса, еліміз өркениетті, бәсекеге қабілетті болатыны ақиқат. «Болашақта ұлттың табысты болуы оның табиғи байлығымен емес, адамдарының бәсекелік қабілетімен айқындалады… Сондықтан, әрбір қазақстандық, сол арқылы тұтас ұлт ХХІ ғасырға лайықты қасиеттерге ие болуы керек. Мысалы, компьютерлік сауаттылық, шет тілдерін білу, мәдени ашықтық сияқты факторлар әркімнің алға басуына сөзсіз қажетті алғышарттардың санатында. Сол себепті, «Цифрлы Қазақстан», «Үш тілде білім беру», «Мәдени және конфессияаралық келісім» сияқты бағдарламалар – ұлтымызды, яғни барша қазақстандықтарды ХХІ ғасырдың талаптарына даярлаудың қамы», – деп ашып көрсетеді. Бәсекеге қабілеттілік саясат пен экономикада, білім, ғылымда, технологияда, яғни барлық салада болуы тиіс. Бәсеке болған жерде әрбір тұлға өзінің ең сапалы қызмет түрін ұсынады .«Рухани жаңғыру» бағдарламасы «Тәрбие және білім», «Атамекен», «Рухани қазына», «Ақпарат толқыны» сынды бағыттары мектеп оқушылары үшін өте маңызды. Бұл ретте жобаның жүзеге асырылуын қадағалау, оны дамыту мен бақылау, сонымен қатар жобалық басқаруға оқыту, кеңес беру және басқа да жұмыстар жобалық кеңестің алға қойған межелерінің бірі. Осы бағдарламаларды іске асыру барысында педагог ұйымдастырушы – куратор ретінде тәрбие жұмысының жоспарын дайындау,орындалуынң шынайылығын, нақтылығын, үздіксіздігін қамтамасыз ететін бірқатар талаптарды сақтауды күнделікті қажеттілікке айналдырдым. Жаңа педагогикалық технологиялар негізінде өзін-өзі тану арқылы жауапкершілігі жоғары, рухани байлығы мол, білімді, саяси сауатты, жан-жақты дамыған қазақстанның болашақ ұрпағын тәрбиелеу біздің қолымызда. Сондықтан оқушыларға «Рухани жаңғыру»жобасының жүзеге асырылу жұмыстары түсіндірілді. Саяси құжатта халыққа қажет барлық мәселелер нақты түрде айтылған. Елбасы өз мақаласында бүгінге дейін елімізде саяси реформа, экономикалық даму мен өркендеу мәселесі жолға қойылғанын, ендігі уақытта осы мәселелерді көтеру керектігін айтады. Осыған орай әрбір аймақта жобалық кеңселер құрылып, жұмыстарын бастап кетті. Уақыт зымырап тоқтамайды, заман алғы жылжып жатыр.
Уақыт өрісіндегі заман болмысының ерекшеліктері мен белгілері ұрпаққа жүктелетін міндетіне тәуелді. Өз дәуірінің ел болашағымен біріктіретін міндетін дұрыс орындай білген ұрпақ қана мемлекетінің мүддесін сақтап, өзінен кейінгі буынға табыстап кетеді.Аға ұрпақтың кейінгі буынға беретін дүниелері ұлттық құндылықтар. «Болашаққа бағдар:Рухани жаңғыру» мақаласының міндеті айқын, мақсаты белгілі. Осы бағдарлама аясында әрбір мектепте жобалық кеңселер құрылып жатыр. Мектебіміз бұл бастаманы алғашқылардың бірі болып қолға алды. Мақсатымыз: оқушыларды Отанды сүюге, өз елін, тарихын білуге, жалпыадамзаттық құндылықтар мен терең көзқарастарды сіңіру арқылы таным белсенділіктерін арттыруға бағыттау. Оқушының қабілеті: Жалпыадамзаттық, мәдениетаралық білімдері мен сыни ойлау, зерттеушілік дағдылары дамыған, отансүйгіш тұлғаны қалыптастыру. Сабақта қамтылатын білім беру құндылықтары: Әріптестік; Азаматтық жауаптылық; Ашықтық. Мектеп миссиясымен үндестігі: Өзінің даму барысында, өмір бойы оқуға қабілетті, жоғары адамгершілік құндылықтары бар, жоғары білімді, зияткерлік жеке тұлғаны тәрбиелеуге бағытталған мектеп қауымдастығын құру. Қазақстандық патриотизмді әр оқушының бойына өмірлік принциптері ретінде қалыптастыру. Жаһандық азаматтық тұлғасы: Өз Отанын қатты сүйетін, әлем халықтарын мәдениетін, салт-дәстүрін сыйлай білетін, әлемді дамытуға өз үлесін қоса алатын тұлға шығару.
« Рухани жаңғыру» бағдарламасы біздің алға қойған мақсаттарымыздың орындалуына арналған жаңа тәсіл. Жаңа уакыт, басты мәселелер, әрбір тәрбие жұмысына жаңа өзгерістер мен жаңа технологияларды талап етеді.
Рухани жаңғыру-сананың жаңғыруы.Сондықтан алға қойған бағыттарды орындау біздің міндетіміз.
Бәсекеге қабілеттілік: Болашақта ұлттың табысты болуы оның табиғи байлығымен емес, адамдарының бәсекелік қабілетімен айқындалады. Білім – рухани жаңғырудың басты алғы шарты деп атап көрсетілген. Сондықтан, әрбір қазақстандық, ХХІ ғасырға лайықты қасиеттерге ие болуы керек. Мысалы, компьютерлік сауаттылық, шет тілдерін білу, мәдени ашықтық сияқты факторларға баса назар аударылды.
Прагматизм
Біз жаңғыру жолында бабалардан мирас болып, қанымызға сіңген, бүгінде тамырымызда бүлкілдеп жатқан ізгі қасиеттерді қайта түлетуіміз керек.
Прагматизм – өзіңнің ұлттық және жеке байлығыңды нақты білу, оны үнемді пайдаланып, соған сәйкес болашағыңды жоспарлай алу, ысырапшылдық пен астамшылық пен кердеңдікке жол бермеу деген сөз.
Ұлттық бірегейлікті сақтау
Ұлттық жаңғыру деген ұғымның өзі ұлттық сананың кемелденуін білдіреді. Ұлттық салт-дәстүрлеріміз, тіліміз бен өнеріміз, әдебиетіміз, бір сөзбен айтқанда ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуға тиіс.
Білімнің салтанат құруы
Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет.
Табысты болудың ең іргелі, басты факторы білім екенін әркім терең түсінуі керек. Себебі, құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт қана табысқа жетеді.
Сананың ашықтығы
Біріншіден, адам жер шарының өзіне қатысты аумағында және өз елінің айналасында не болып жатқанын түсінуге мүмкіндік береді.
Екіншіден, Ол жаңа техологияның ағыны алып келетін өзгерістердің бәріне дайын болу деген сөз.
Үшіншіден, бұл – өзгелердің тәжірибесін алып, ең озық жетістіктерін бойға сіңіру мүмкіндігі.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта қоғамдық сананы жаңғыртудың басты жобасы ретінде «Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы бойынша әрбір оқушы ата –аналарымен бірге әдеби кітаптар оқып жатыр. Біз алдағы бірнеше жылда барлық бағыттары бойынша әлемдегі ең жақсы 100 оқулықты жастарға дүние жүзіндегі таңдаулы үлгілердің негізінде білім алуға мүмкіндік жасаймыз»
Қазақ «Туған жерге туыңды тік» деп бекер айтпаған. Патриотизм кіндік қаның тамған жеріңе, өскен ауылыңа, қалаң мен өңіріңе, яғни туған жеріңе деген сүйіспеншіліктен басталады. Осы орайда мектебізде әр шаңырақ әлеуметтік жобамен жұмыс жүргізіп жатыр.
Қазақстанның әрбір жетістігінің артында алуан түрлі тағдырлар тұр. «Қазақстандағы 100 жаңа есім» жобасы – Тәуелсіздік жылдарында табысқа жеткен, еліміздің әр өңірінде тұратын түрлі жастағы, сан алуан этнос өкілдерінің тарихы. Сол сияқты шаңырағымызда «Өзіне- өзі режиссер» жобасымен жұмысымызды бастадық. Бұл жобаның мақсаты: Оқушылардың айналадағы әлемге деген ой-өрісін дамыту, танымдық қабілеттерін арттыру болып саналады. Қазіргі заманғы технологиялар анимация әлеміне есігін айқара ашты. Өздері әр- түрлі шараларды түсіре отырып, режиссер мамандығы жұмысының алғашқы қадамдарын игере отырып, түсірілімдерді жинақтайды. Бұл жобада топпен жұмыс жасау дағдылары артады. Сұхбат кезінде өзін дұрыс ұстауы және сұхбат алуда сұрақтарды дұрыс қоя білуге дағдылана бастайды. Болашақта халықтың жан-дүниесін байытуға қызмет жасайды.Өскелең ұрпақты ұлттық құндылықтарды қастерлеуге тәрбиелетіні анық. Тәуелсіз мемлекетіміздің жаңа қоғамын қалыптастыруда бұл жобаның алатын орны ерекше. Біз тәрбиелеп отырған Зияткерлік мектептердің оқушылары – ертеңгі ел тізгінін қолға алар ұлы даланың мұрагерлері.Әрине, осы тұста біз болашақ ұрпаққа қазіргі заманда дұрыс шешім қабылдауды, ауызбіршілік жерде жоқ жерде ешқашан да ұлттық идеялар іске аспайтының жете түсіндіруіміз керек.

Қолданылған әдебиеттер:
Нұрсұлтан Назарбаев «Ақыл парасат кітабы» Алматы – 2015; Қалиев Н. «Сана жаңғырса, қоғам жаңарады»; «Рухани жаңғыру» Егемен Қазақстан – 2017; «Тарих – рухани жаңғырудың іргетасы» Иманбай Д. Ақиқат ұлттық қоғамдық-саяси журнал – 2017; Қазақстан Республикасының президентінің жолдауы – 2018.

     Оразиманова Самал Толеухановна Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ

Әрбір ел өзінің жарқын болашағы үшін барлық жаңдайлар істеуге тырысады. Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев бүкіл әлем елдерінің бәйгесінде артта қалыс қалмас үшін, еліміздің тек технолияларды жасақтауда ғана емес, өзінің рухани өркениетінде артта қалдырмау қажет екенін өз жолдауында айтып өткен. Елбасымыздың: «Мақсатқа жету үшін біздің санамыз ісімізден озып жүруі, яғни одан бұрын жаңғырып отыруы тиіс. Бұл саяси және экономикалық жаңғыруларды толықтырып қана қоймай, олардың өзегіне айналады» – деген сөздерінің мағынасы да осыда.
     Рухани жаңғырудың негізі – халықтың, жеке адамның тұлғаға айналуы. Әр заманның өз міндеті, ұрпаққа қояр талабы бар демекші, мемлекеттің дамуы – ұрпақтың уақыт талабына сай бейімделіп, мәдени ортаға қалыптасуға деген ұмтылысына байланысты. Қоғамдық сананы жаңғыртуға бағытталып отырған бұл идеяның ұсынылуы уақыт талабы мен ел дамуының тарихи кезеңіне сай, маңызы зор шешім болып отыр. Жобаның негізгі мақсаты елдің даму кезеңінде, тарих толқынында адасып, өзге елдердің мәдениетімен араласып кетпеу үшін, ұлттық кодты сақтап қалу. Сананы рухани жаңғыртуға бәсекеге қабілетті, білімді елдің ғана шамасы жетеді. Сол себептен Елбасы рухани жаңғырудағы ұлттық сананың рөліне баса назар аударып, бірнеше міндеттерді айқындап берді. Елбасы аталған мақаладан жаңаша бастау алатын «Туған елге» ұласатын «Туған жер» бағдарламасын қолға алуды ұсынып отыр. Әрбір азаматтың өзінің туған жерінің гүлденуі үшін нақты үлес қосуға үндейді. Рухани жаңғыру аз уақытты алмайтындықтан, жоба бірнеше аспектілерге бөлінген. Олар:
     1. Ұлттық бірегейілікті сақтау.
     Ұлттық жаңғыру – ұлттық сананың кемелденуі. Бірінші, Елбасымыз айтқандай “жаңа тұрпатты жаңғырудың ең басты шарты ұлттық кодты сақтай білу.” Ұлттық мәдениет сақталмаса, ешқандай жаңғыру болмайды. Екіншісі – ұлттық болмыстың өзегін сақтау, өткеннің кертартпа тұстарынан бас тарту.
     2. Бәсекелік қабілет
     Ұлттың аймақтық немесе жаһандық нарықтағы бағасы, өзгелерден сапасымен ұтымды дүние ұсынуға қабілеті. Заман талабына сай тұтас халық қана емес,жеке адамның өзі бәсекелік қабілетін арттырып, табысқа жетуге мүмкіндік алады.
     3. Прагматизм
     Өзінің ұлттық және жеке байлығыңды нақты білу, сол байлықты үнемдей отыра қолдана білу. Болашақты жоспарлай отыра, ысырапшылдық пен даңғойлық қасиеттерге жол бермеу. Білім алуға, мақсатқа жетуге, кәсіби тұрғыдан жетілуге деген ынта ықылас, осы жолда әр нәрсені ұтымды пайдалану мінездің прагматизмі. Заманауи әлемдегі бірден-бір үлгі.
     4. Білімнің салтанат құруы
     Біздің қанымызда бар қасиет – білімді болуға ұмтылу. Табысты болудың басты факторы – білім. Жыл өткен сайын, біз жүрісі жылдам дамыған дәуірге аяқ басып келеміз. Сондықтан, құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт биік табыстарға жетеді.
     5. Қазақстанның революциялық емес, эволюциялық дамуы
     Кешегі күнімізде еліміз бірталай қиындықтар көргенін және сол тар жолда тәуелсіздік үшін бар күшін салып күрескенін көреміз. Алайда, тарихтан сабақ алатын болсақ, тәуелсіз күнге жеткеннен кейін, еліміз сол бейбіт өмірді сақтап қалу жолдарын қарастыруы қажет. Өткен ол біз үшін сабақ болып қалмақ, ал қазіргі күні біз революциялық емес, эволюциялық ел ретінде көркеюіміз қажет.
   6. Сананың ашықтығы
     Са¬наның ашықтығы зерденің үш ерекшелігін біл¬діреді.
     Біріншіден, ол дүйім дүниеде, Жер шарының өзіңе қатысты аумағында және өз еліңнің айналасында не болып жатқанын түсінуге мүмкіндік береді.
Екіншіден, ол жаңа технологияның ағыны алып келетін өзгерістердің бәріне дайын болу деген сөз. Таяудағы он жылда біздің өмір салтымыз: жұмыс, тұрмыс, демалыс, баспана, адами қатынас тәсілдері, қысқасы, барлығы түбегейлі өзгереді. Біз бұған да дайын болуымыз керек.
Үшіншіден, бұл – өзгелердің тәжірибесін алып, ең озық жетістіктерін бойға сіңіру мүмкіндігі. Азиядағы екі ұлы держава – Жапония мен Қы¬тай¬дың бүгінгі келбеті – осы мүмкіндіктерді тиімді пай¬даланудың нағыз үлгісі.
     Көкжиектің ар жағында не болып жатқанын білуі, өзгенің ойы, өзгенің ісін қабылдай алуы зерде ашықтығын, ел дамуының жоғарғы белгісі.
Осындай мақсаттардан тұратын жобаның болашаққа қойған үміті де зор. Қазақстан екі жаңғыру деңгейінен өткен және соның нәтижесі ретінде дамыған елу елдің қатарына еніп, Қазақстан 2030 – стратегиясын сәтті аяқтаған. Бұл жетістіктер еліміздің эволюциялық түрде дамып келе жатқанын көрсетеді. Дегенмен, елімізде әлі де шешімін табу қажет деген мәселелер жетерлік. Сол себепті, республикамыздың үшінші жаңғыруы осы жоба аясында жүрмек және жаңғырудың нәтижесінде дамыған отыз елдің қатарына ену көзделген. Осы мақсатқа жету үшін жоғарыда көрсетіліп өткен аспектілердің ішіндегі ең маңыздысы прагматизмды атап өтуге болады. Прагматизм ол өзінің күшті және әлсіз тұстарын айқын көре алуы. Қазіргі таңда, алдыңғы қатарларда көш бастап келе жатқан елдердің осы прагматизм арқылы жоғарғы көрсеткіштерге жетіп отырғаны да осыдан. Яғни, бізде сондай көрсеткіштерге жете алу үшін, еліміз жеке тұлғадан бастап, біртұтас елге дейін өзінің жақсы және шектелген жақтарына байланысты нақты мақсаттар қоя білуіміз қажет.
     Президентіміз Н. Ә. Назарбаев өз мақаласында тек бағыттарды ұсынып қана қоймай, алдағы жылдарда атқарылу қажет міндеттер жайлы екінші тарауда жазып өткен. Міндеттер ішінде ең алдымен аталып өткен мәселе, ол қазақ жазуының латын әліпбиіне көшуі. Қазақ жазуының бастауы сонау алтыншы және жетінші ғасырлардан басталады. Ол ғасырларда, «Орхон-Енисей жазулары» атаумен енген жазу түрі барлық түркі тілдес елдерде тараған. Ол уақыттан жақын кезеңдерге көшсек, елімізде араб жазбалары қолданылғанын да байқауға болады. Бұл түрден кейін, КСРО уақытында, елімізге латын әліпбиі 1929 – 1940 жылдары өмір сүрген. Бірақ, кейіннен ол кириллицаға ауыстырылған.
    Елбасымыз 2012 жылы жария еткен «Қазақстан-2050» Стратегиясында, еліміз 2025 жылдан латын әліпбиіне көшуге кірісетіні жайлы жазылған. Яғни, 2025 жылға қарай іс қағаздарын, мерзімді баспасөзді, оқулықтарды, бәрін де латын әліп¬биімен басып шығара бастау мақсат ретінде бекітілген. Латыншаға көшудің терең логикасы бар. Бұл қазіргі заманғы технологиялық орта¬ның, ком¬муникацияның, сондай-ақ, ХХІ ғасыр¬дағы ғылы¬ми және білім беру процесінің ерекше¬лік¬теріне байланысты. Сол себепті, бұл міндет алдағы жылдары орындалып, іске көшу қажет деген болашаққа бағдар қойылған.
     Мәдениет әрқашан мемлекеттің сырт келбеті болып қалмақ. Осы міндеттердің арасындағы маңыздысы ретінде қарастырылып өткен тақырыпта осы «Қазақстанның рухани жәдігерлері» жобасы жайлы сөз қозғалған. Біздің елімізде өзгеге мақтана айта алатын ескерткіштеріміз жеткілікті. Бұлар ежелгі Тараз, Ұлытау, Түркістан, Алтай, Жетісу өңірлері және Бекет-Ата кешені. Алайда, қоғамдық санада бұл орындар туралы бірегей ұғым мен ортақ түсінік қалыптаспаған. Сол себепті, осы жобаны іске асыру аса маңызды. Сонымен қатар елбасы бірнеше жобалар мен бағдарламалар туралы айтып өтті. Оның ең негізгісі ретінде «Туған жер» бағдарламасын атап өтуге болады. Бұл бағдарламаны жүзеге асыру арқылы әрбір қазақтың жүрегінде патриотизмді ояту, туған жерді құрметтеу, қоршаған ортаны аялау секілді қасиеттерді сіңіру болып табылады.
Патриотизм кіндік қаның тамған жеріңе, өскен ауылыңа, қалаң мен өңіріңе деген сүйіспеншіліктен басталады. Туған жерді қорғау қазіргі таңда басқа мағынаға иеленген. Елді қорғау үшін әрбір азамат білімді, бәсекеге түсуге қабілетті, өз тарихын жетік меңгерген, өз ұлтының дәстүрімен құрметтейтін, бірақ ең бастысы өз елінің нағыз патриоты, рухани тұрғыда биік түсініктері болуы қажет. Өзге сөзбен айтқанда ұлттық кодты сақтап қалу, елдігіңді сақтау болып табылады. Елбасы мақалада осы ұстанымды айқын көрсетіп берді:
     «…Жаңғырған қоғамның өзінің тамыры тарихының тереңінен бастау алатын рухани коды болады…Жаңа тұрпатты жаңғырудың ең басты шарты – сол ұлттық кодыңды сақтай білу».
     Бұл – тектен тек айтыла салынған жүрек қалауы емес, бүгінгі өркениетті, озық технологиялы, жаһандық ықпалдасудан, керек десеңіз, түрлі қауіп-қатерден қорғану жолы. Осы орайда ұлтымыздың белгілі ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының: «Қасыңнан да, досыңнан да бірдей сақтан», – деген сөзі ойға оралады. Сақтанудың басы – өзіңе қатысты рухани құндылығыңды түгендеп, кейінгіге мұра етіп қалдыру.
     Жоғарыда көрсетіліп өткен барлық аргументтерді қорытындылай отыра, Рухани жаңғыру жобасының тек жалпы ел ретінде емес, әрбір Қазақстан азаматымен тікелей байланысты екенін және осы жобаның іске асуы келешектегі жаңа белестерге жол ашатынын анық көре аламыз. Ел болашағы – ол сол мемелекеттің рухани көрсеткішінде және сол халықтың санасының ашықтығымен тікелей байланысты. Сол себепті, іске асуы қажет делінген жоспарлар мен жобалардың барлығы тек халық қолдауына ие болса ғана өз мақсатына жетпек. Біз кез келген жағдайда біртұтас ел болып қалған, туған жерін ақ білектің күшімен, ақ найзаның ұшымен сақтап келген, болашаққа үлкен үмітпен қараған батыр елдің ұрпағымыз. Қолда бар тарихты сақтап қалып, алға қарай бәйгеде өзге елден қалмай, тек алға жылжу біздің негізгі мақсат. Бұл мақсат тек біртұтас халық болса ғана аспақ және нәтижесінде еліміз Мәңгілік ел болмақ.

     Қолданылған дереккөздер:

     1. Гүлшара Әбдіқалықова, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысының мақаласы, Рухани жаңғыру – Қазақстанның үшінші жаңғыруының негізі,      https://egemen.kz/article/rukhani-zhanhghyru-%E2%80%93-qazaqstannynh-ushinshi-zhanhghyruynynh-negizi
     2. Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласы,
     3. Қ.Алпысбаева, http://infozakon.kz/courts/4476-memleket-basshysyny-bolashaa-badar-ruhani-zhayru-maalasy.html
     4. Толқын Назарбек, http://ayu.edu.kz/ru/archives/20690
     5. Гильманова Динара Мугаппаровна, https://www.zakon.kz/4908813-ruhani-zha-yru-hal-ymyz-a-ruhani-zhol-k.html